Hartritme variabiliteit, ook wel hartslagvariabiliteit, is de variërende interval tussen hartslagen. Deze interval van hartslag tot hartslag varieert voortdurend. Hoewel het slechts een kwestie is van milliseconden, is er altijd een klein verschil.

In de onderstaande illustratie wordt de hartritme variabiliteit weergegeven tussen drie hartslagen op een electrocardiogram (ECG). Je kunt hier direct zien dat de interval tussen de hartslagen constant varieert, ook al is het maar een fractie. Terwijl men vroeger dacht dat deze verschillende intervallen duidden op een verhoogd risico op hartklachten, zijn onderzoekers van het HeartMath Institute tot het inzicht gekomen dat dit juist duidt op een (emotioneel/fysiek) sterk en veerkrachtig hart.

De variabiliteit in hartslag is het gevolg van een synergetische werking van de twee delen van ons autonome zenuwstelsel. Om dit goed te kunnen interpreteren is het belangrijk enige kennis te hebben van de werking van het zenuwstelsel.

Het sympathisch zenuwstelsel is het deel van het autonome zenuwstelsel dat de organen aanstuurt en aanzet tot actie, zodat deze hun functie gaan vervullen. Het parasympatische zenuwstelsel doet exact het tegenovergestelde en brengt de organen tot rust, zodat deze zich kunnen herstellen na deze activiteit. Beide delen van het zenuwstelsel werken voortdurend in interactie met elkaar én de leefomgeving, waarop voortdurend moet worden geanticipeerd.

Onze ademhaling speelt hierbij een belangrijke rol en is van grote betekenis bij het beinvloeden van je HRV. Wanneer je inademt, activeer je het sympathische zenuwstelsel, bij uitademing activeert het parasympatische zenuwstelsel. Door bewust en gecontroleerd te ademhalen, oefen je controle uit over je zenuwstelsel en kun je dus je HRV beinvloeden. 

Beide delen van het zenuwstelsel hebben zo ook hun invloed op de hartfunctie. Het sympathisch zenuwstelsel versnelt de hartslag, terwijl de parasympathische zenuwstelsel na actie deze weer vertraagt. Zowel het sympathische als het parasympathische zenuwstelsel werken voortdurend met elkaar samen om de cardiovasculaire activiteit optimaal te laten functioneren, zodat het hart altijd goed in staat is om te reageren op omgevingsfactoren.

Beeld het je maar eens in. Toen de mens nog leefde in barre en primitieve omstandigheden, moest het lichaam zich voortdurend aanpassen. Tijdens de jacht waren grote lichamelijke inspanningen vereist, waarbij stresssituaties en rust voortdurend werden afgewisseld. Het is dus niet verrassend dat een grote hartritme variabiliteit duidt op een grote veerkracht van de hartfunctie. Sterker nog, hoe groter de hart variabiliteit, hoe sterker en veerkrachtiger het hart is.

Voordelen van een hoge hartritme variabiliteit (HRV)

De wetenschappers van HeartMath hebben het effect van positieve emoties, zoals dankbaarheid op HRV, onderzocht en kwamen tot de conclusie dat het ervaren van positieve gevoelens een positief invloed hebben op zowel lichaam en geest. Ze legden het verband met de HRV, die stijgt naarmate je meer positieve emoties ervaart.

Voel je je goed, dankbaar en vredig, dan maakt je lichaam minder cortisol en adrenaline aan. Beide hormonen zorgen voor een verhoging, maar vooral voor een ‘verstarring’ van je hartslag. Als je hartslag star is, dan wil dat zeggen dat er weinig variatie is tussen de verschillende hartslagen. En dat betekent dus een slechtere HRV of hartritmevariabiliteit!

Wetenschappers en artsen die inmiddels de HRV wel meenemen in hun diagnose, verklaren dat deze een belangrijke indicator is om de gezondheid en fitheid vast te kunnen stellen. Niet alleen is het een goede marker voor fysiologische veerkracht, maar ook voor onze gedragsflexibiliteit en dus ons vermogen om onszelf effectief aan te passen aan stress en veranderende omgevingsfactoren.

Wanneer de hartritme variabiliteit echter afneemt, is dit een marker voor biologische veroudering. Naarmate we ouder worden neemt de HRV gaandeweg af. In onze jeugd zijn we het meest veerkrachtig en naarmate we ouder worden neemt deze steeds meer af.

Hoewel de daling van de HRV met de leeftijd een natuurlijk proces is, wordt een abnormaal lage HRV voor een jong iemand geassocieerd met een verhoogd risico op toekomstige gezondheidsproblemen en zelfs vroegtijdige sterfte.

De voordelen op een rijtje

1. Hartritmevariabiliteit voor meer levensgeluk

2. Beter stressbestendig

3. Hartritmevariabiliteit voor betere gezondheid en meer energie,

4. Betere immuunfunctie

5. Een heldere geest

Wat zijn goede HRV waarden hartritme variabiliteit?

De gemiddelde HRV-score is 59,3 (op een schaal van 1-100), waarbij 75% van de HRV-scores van gebruikers tussen 46,3 en 72,0 valt. Opvallend is dat de mannen vooral op lagere leeftijd (tot ongeveer 45 jaar oud) een gemiddeld hogere hartslagvariabiliteit hebben dan vrouwen van dezelfde leeftijd. In de hogere leeftijdsgroepen komen de gemiddelde waarden dichter bij elkaar.

De gemiddelde hartslagvariabiliteit waarden zijn veelal per leeftijdsgroep en per geslacht verschillend, feitelijk zelfs van persoon tot persoon. Natuurlijk zijn de waarden slechts een richtlijn, maar ze geven je wel een indicatie van waar je staat. Wanneer je aan de lage kant zit voor je leeftijd en geslacht, dan kunnen hieraan mogelijk onderliggende gezondheidsproblemen ten grondslag liggen. Andersom, als de hartritmevariabiliteit hoger ligt dan het gemiddelde, dan ben je al heel goed op weg. In dat geval ligt je biologische leeftijd waarschijnlijk lager dan je chronologische leeftijd.

Op deze website zijn de statistieken van meer dan 72.000 gebruikers verzameld om je een beeld te geven van de waarden die een gezonde HRV-waarde vertegenwoordigt.

Hoe kun je je HRV meten?